Gospodarstwa rodzinne to rolnicze jednostki produkcyjne, w których własność i praca ściśle powiązane są z rodziną. O sposobie funkcjonowania gospodarstw decyduje między innymi ciężar przyszłości, zamiary na przyszłość a także obecne uwarunkowania. Rolnictwo rodzinne, oparte na gospodarstwach rodzinnych jako społecznej formie organizacji produkcji, jest jedną z form współczesnego rolnictwa.
Za gospodarstwo rodzinne uważa się gospodarstwo prowadzone przez rolnika (właściciela, użytkownika, dzierżawcę) na własny rachunek, w którym w nakładach pracy dominuje praca własna rolnika i członków jego rodziny (ponad 50%), w którym występuje ścisłe połączenie (jedność) gospodarstwa domowego z gospodarstwem rolnym.
Gospodarstwo rodzinne nie jest ograniczone wielkością powierzchni. Jest ona zaś często uzależniona od zasobów pracy własnej, poziomu intensywności produkcji i stosowanych technologii. Gospodarstwa rodzinne posiadają silne strony jak np. „jedność myśli i ręki”, czy elastyczność pracy dzięki posiadaniu własnych zasobów. Dochód uzyskany z prowadzenia gospodarstwa rodzinnego jest podstawą utrzymania rodziny rolnika.
W krajach rozwiniętych w rolnictwie rodzinnym istnieją gospodarstwa chłopskie, rodzinne gospodarstwa nowoczesne, spółki i przedsiębiorstwa rodzinne. Każdy z tych typów gospodarstw ma odrębne cele i zasady funkcjonowania. Różne formy gospodarstw rodzinnych, dużych i małych, zaawansowanych technologicznie, czy prymitywnych, są albo podstawą utrzymania rodziny, albo tylko podtrzymania rodzinnych sentymentów.
Rolnictwo rodzinne w Polsce miało szczególną drogę rozwoju, co odnosi się nie tylko do przeszłości, lecz także do XX wieku. Wtedy jego przekształcenia dokonywały się według dwóch zupełnie różnych wzorów: duńskiego oraz sowieckiego.
